Hệ thống đánh giá hai phần của ESRB được phát triển để đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng về những thông tin đầy đủ hơn so với những gì mà các hệ thống đánh giá khác đã tồn tại trước đó mang lại.

Hơn 30 tiêu chí mô tả nội dung được sử dụng trong hệ thống của ESRB nhằm chỉ ra các yếu tố trong game có thể gây thích thú hoặc lo ngại cho người tiêu dùng. 30 tiêu chí mô tả nội dung này rất hữu ích và quan trọng không kém gì với sáu hạng mục đánh giá tuổi của ESRB.

Bằng chứng là qua cuộc nghiên cứu thị trường tiêu dùng của ESRB cũng như cuộc nghiên cứu của Ủy ban Thương Mại Liên bang (FTC), phần đông các vị phụ huynh nay đã nhận thức được và thường xuyên sử dụng các tiêu chí đánh giá của ESRB.

Trên thực tế, trong một nghiên cứu của Kaiser Family Foundation về quan điểm của các bậc phụ huynh với các hệ thống đánh giá truyền thông cho tivi, phim, âm nhạc và game, 58% phụ huynh nói rằng họ thấy hệ thống đánh giá của ESRB vô cùng hữu ích (đây là tỷ lệ ủng hộ cao nhất so với tất cả các hệ thống đánh giá khác).

91% những người khác cũng cho rằng ESRB hoặc “vô cùng hữu ích” hoặc “cũng có ích” trong việc đánh giá nội dung của game. Với tỷ lệ ủng hộ, sử dụng và hài lòng với hệ thống đánh giá của ESRB như trên, việc đổi sang một hệ thống đánh giá xếp hạng khác là thiếu khôn ngoan và không thực tế.

Tại Mỹ cũng từng có dư luận kêu gọi thành lập một hệ thống mới để phân loại game và các sản phẩm giải trí khác nhưng không thành công. ESRB vốn đã là mô hình gần như hoàn hảo và chẳng ai mất công sức và thời gian để nghĩ ra một thứ khác chưa chắc đã tốt bằng.

Tuy nhiên, đánh giá xếp hạng của ESRB chỉ cung cấp chỉ dẫn về nội dung chứ không phải là chất lượng của game. Đánh giá xếp hạng nàyđược tạo ra nhằm mục đích mang lại cho người tiêu dùng những thông tin súc tích, ngắn gọn về nội dung của game và độ tuổi phù hợp sử dụng game để người tiêu dùng quyết định có nên mua hay không.

Mỗi một game được đánh giá dựa trên cơ sở đồng thuận của ít nhất ba nhà đánh giá chuyên nghiệp dựa trên nhiều tiêu chí đánh giá khác nhau. Các nhà đánh giá bắt buộc phải là người trưởng thành, và phải có kinh nghiệm nhất định với trẻ em thông qua việc làm trước đây, qua học hành hoặc phải ở vị trí cha mẹ hoặc người bảo trợ.

Những người này làm việc toàn thời gian, tuy nhiên cũng có lúc được hỗ trợ bởi các trợ lý làm bán thời gian. Dù các nhà đánh giá không cần phải có kỹ năng cao cấp về máy tính và chơi game (bởi công việc của họ là đánh giá về nội dung và mức tuổi thích hợp chứ không phải đánh giá xem game đó hay và hấp dẫn như thế nào).

Qua quá trình làm việc, họ có thu nạp và phát triển thêm các kỹ năng đó bằng việc phải tự tay chơi phiên bản cuối cùng của game (sau khi game đó được phát hành). Việc này cũng nhằm tránh việc các hãng game gian lận bằng cách gửi tới ESRB một bản game đã bị rút bớt nội dung để làm sai lệch kết quả phân loại.

Để tránh trường hợp bị ảnh hưởng, danh tính của những nhà đánh giá game cho ESRB luôn được giấu kín và họ không được phép có bất kỳ liên hệ nào với bất kỳ cá nhân hay tổ chức nào trong ngành công nghiệp máy tính và game.

Quá trình đánh giá game được tiến hành qua nhiều bước. Vào giai đoạn cuối của phát triển game, trước khi game được ra mắt công chúng, các nhà phát hành game được yêu cầu trả lời đầy đủ bằng văn bản cho bảng câu hỏi chi tiết về từng nội dung trong game đó theo yêu cầu của ESRB.

Cùng với đó, các nhà phát hành game phải cung cấp bản DVD các nội dung của game, bao gồm: cách thức chơi game, mục đích của game, các cảnh và các ví dụ điển hình về các nội dung bạo lực, ngôn ngữ không lành mạnh, tình dục, liên quan tới cá cược... trong game.

Khi bản DVD được cung cấp, mỗi chuyên gia đánh giá sẽ đưa ra hạng mục xếp hạng và tiêu chí mô tả nội dung thích hợp. Tuy nhiên, giai đoạn này chỉ nhằm mục đích để các chuyên gia định hình được nên xếp hạng nội dung gì cho game.

Trong quá trình đánh giá, các chuyên gia có thể tham khảo đến những game trước đây đã được đánh giá bởi ESRB, sau đó thảo luận kỹ lưỡng cho đến khi đạt được sự đồng thuận giữa cả ba người.

Sau đó ESRB sẽ có các nhân viên kiểm tra lại các đánh giá đó, thực hiện các kiểm định thích hợp để đảm bảo tính đồng nhất trong đánh giá và cấp chứng chỉ đánh giá chính thức cho nhà phát hành game.

Bản xếp hạng đánh giá tóm tắt cũng được soạn thảo nhằm cung cấp thêm thông tin cho người tiêu dùng. Nhà phát hành game có quyền chấp nhận đánh giá của ESRB hoặc sửa đổi lại nội dung game và nộp lại cho ESRB để có đánh giá khác.

Nhà phát hành game cũng có thể đưa đơn kháng cáo lên Ủy ban Kháng cáo thành lập bởi các nhà phát hành, các cửa hàng bán lẻ và các chuyên gia khác. Trừ khi nhận được yêu cầu khác bởi nhà phát hành, bản thông tin xếp hạng hoàn chỉnh sẽ được công bố rộng rãi trên trang thông tin điện tử của ESRB trong vòng 30 ngày sau khi hoàn tất đánh giá.